Phương Tây tư bản chủ nghĩa và châu Âu – nơi mà trong lịch sử đã từng diễn ra hai bước ngoặt lớn, hai bước nhảy vọt về văn hóa với thòi đại Phục hưng thế kỷ XV và thời đại Khai sáng thế kỷ XVII – XVIII đã tạo ra nền tảng, cốt cách cho những mô hình thể chế chính trị hướng vào sự phát triển cá nhân, cá tính, tự do cá nhân và chủ nghĩa cá nhân, biện hộ cho lý luận chính trị tư sản từ cận đại tới hiện đại.
Nền tảng văn hóa đó cũng cho phép đề cao tính duy lý, ý thức rõ rệt về niềm tin cá nhân, về định hướng giá trị cá nhân, về pháp luật và tinh thần pháp luật, nền dân chù tư sản với nhà nước pháp quyền tư sản, cơ chê dùng quyển lực chê ước quyền lực, quyển lực kiểm soát quyển lực, thể chế tam quyền phân lập. Các mô hình chính trị theo kiểu một viện hay lưỡng viện, chế độ đại nghị hay chế độ tổng thống, cơ chế bầu cử theo cử tri hay đại cử tri, báu trực tiếp hay bầu qua đại diện các chức vụ quyển lực… tất cả đểu do nhũng lý do lịch sử, mức độ thông tin và thói quen tiếp cận thông tin, trình độ dân trí, học thức của xá hội nóichung quy định. Phạm trù “công dân” đối diện trực tiếp với nhà nước pháp quyền xã hội công dân, đời sống xã hội dân sự… là những dấu mốc cho nền chính trị hiện dại dù đó là nên chính trị tư sản. Xã hội công dân, năng lực tự bảo vệ của công dân băng pháp luật trong thể chê chính trị tư sản là rất khác với chế độ phong kiến chuyên chế, với dân chủ hình thức, thậm chí là xa lạ, dối lập với dân chủ, bởi ở đó chỉ tồn tại môi trường cho quyền lực tốithượng của nhà vua, của một người, biến quyền lực thành chân lý tuyệt đối, quyền lực đồng nhất với chân lý, chuyển giao quyển lực không phải do bầu cử hợp pháp, hợp hiến mà là “cha truyền con nối”. Đó là xã hội thần dân, dân chủ chỉ được xem như một thứ ân huệ được ban phát từ những đấng bể trên, quyền lực tuyệt đối, dân chủ không phải là địa vị làm chủ của người dân nhờ đấu tranh giải phóng mà tạo ra, trái lại, ý thức hệ phong kiến nhìn nhận dân chủ là chủ của dân, làm quan là làm cha mẹ của dân, ban phát cho dân. Do đó, tất yếu dần chỉ là đối tượng thụ động chứ không phải là chủ thể tích cực.
Từ khóa tìm kiếm nhiều:
thể chế chính trị việt nam
